Kanunî Sultan Süleyman, bir gün devletin akıbetini düşünür. Bir devlet hangi halde çöker? Bir gün olur da devletimiz izmihlâle uğrar mı? Suallerinin cevabını süt kardeşi meşhur âlim Yahya Efendi’ den mektup ile sorar.
Mektubu okuyan Yahya Efendi’nin cevabı çok kısa ve şaşırtıcıdır: “Neme lâzım be sultanım!..”
Topkapı Sarayı’nda bu cevabı hayretle okuyan Sultan bir mana veremez. Yahya Efendi gibi bir zat nasıl böyle bir cevap verebilir? Söylenmeye başlar. Nihayet kalkar, Yahya Efendi’nin Beşiktaş’ taki mekânına gelir.
Der ki:
- Ne olur sorularıma cevap ver, bizi geçiştirme, soruyu ciddiye al!
Yahya Efendi şöyle bir bakar:
- Sultanım sizin sorunuzu ciddiye almamak kabil mi? Ben sorunuzun üzerine iyice düşündüm ve kanaatimi de açıkça arz ettim.
- İyi ama bu cevaptan bir şey anlamadım. Sadece “Neme lazım be sultanım” demişsiniz. Sanki beni böyle işlere karıştırma der gibi bir mana çıkarıyorum.
Yahya Efendi bu cevaptan sonra şu müthiş açıklamasını yapar:
“Bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şâyi olsa, işitenler de neme lazım deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa, fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin feryadı göklere çıksa da bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o zaman devletin sonu görünür. Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır, halkın itimat ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider, halkta hürmet duygusu yok olur. Çöküş ve izmihlâl de böylece mukadder hale gelir…”
Zor iştir devlet yönetmek belki de çok kolay!
Adalet diyeceksin. Adaletli olacaksın. Zulüm yapmayacaksın makamını kullanarak. Haksızlık olmayacak. Benim adamım demeyeceksin. Nefsinin esiri olmayacaksın. Olaylara sadece kendi açıdan bakmayacaksın. Unutmayacaksın devlet adaletle ayakta durur. Bana ne diyerek işin içinden sıyrılmaya çabalamayacaksın. Adaletin herkese gerektiği aklının bir köşesinde duracak daima.
Koyunları kurtlardan koruyorum derken çobanın yemesine seyirci kalmayacaksın.
Fakirliği yoksulluğu yeneceksin. Sosyal devlet anlayışı ile hareket edeceksin. Gelir dağılımını adaletli yapmak birinci görevin olacak. Insanlara balık yemeyi değil balık tutmayı öğreteceksin ki hazır yiyici bir toplum ortaya çıkarmayacaksın.
Devlet yönetmek akılla olur plan projeyle olur bilimle olur. Gönül işi girdi mi içine onun adı devlet yönetmek değildir.
Kuru gürültü yaparak bağırıp çağırarak devlet mi yönetilir? Hamasetle devlet mi yönetilir?
Sloganla devlet mi yönetilir?
Adaletsiz devlet yaşamaz. Adalet devletin temel direğidir. Gelin bu temele dinamit koymayın.
Muhabbetle kalın efendim.
Doğan Ay