Andicanlı kalender Çolpan

1893 yılında Özbekistan'ın Andican bölgesinde tüccar bir babanın oğlu doğar, kulağına okunan ezanda adı fısıldanır Abdülhamit Süleyman.

Babanın düşü oğul büyür soyunu, işini geleceğini tatlı bir hayatla sürdürecektir oğul. Fakat yıllar ilerledikçe babanın sattığı kumaşlar oğulun ilgisine girmemektedir, baba ikinci bir düş görür, oğulu elinden tutup medreseye götürür, akıllı oğul molla olsun gururladırsın babayı.

Geleceğin Çolpanı ökedir, medrese ve ardından okuduğu rus mektebinde başarı göstermiş, Arapça Farsça Rusça ve İngilizce'yi öğrenip Türk lehçelerine ilgi gösterip dil üzerinde çalışmaktadır. Molla değildir ama makaleler, şiirler, tiyatro eserleri, romanlar zininden parmaklarına akıp kağıda geçmektedir.

1917 Rus devrimi geldiğinde bir miktar suskun kalır. "muhit küçli eken, eğdim boynımnı" dediği bir dönemden sonra artık susamayacağı bir dönem gelmiştir. 1925-1938 yılı aralığında yazgılı olduğu kader kendisini sunar Çolpan'a. Sekiz kez tutuklanır; suçu "halkın Sovyetleştirilmesine karşı çıkmak"tır.

Sekizinci tutukluluk 4 Ekim 1938 tarihinde "Ziyalılar Katliamı" diye bilinen ve Türkistan'ın aydınlarının katledildiği gün ile biter, kurşuna dizilmiş cesedi yok edilmiştir.

01 Ağustos 1957 yılında Yüksek Mahkeme aslında suçsuz olduğunu kabul eden bir karar ile aklamıştır Çolpan'ı ama geri getirilemeyen bir yerdedir artık.

Çolpan'ın eserleri Sovyet rejiminin yıkımından sonra daha fazla yayımlanıp okunmaya başlamıştır. Ülkemizde orta yaş kuşağının kulağında bir ses ancak yeni nesiller için çok fazla bilinmeyen bir aziz hatıra Çolpan. O'nun şiirinden Emelin Ölümü'nü seçtim. Hem Özbek hem de Türkiye Türkçesi ile. Çolpan'ın Türk lehçelerini öğrenmek ve öğretmek gayretine saygı ifadesi olsun.

Tarihimiz boynunu Dar'a vermiş, sinesine kurşun yemiş, zindan sürgün görmüş ama vatan ve milletinden vaz geçmemiş ozan, şair ve aydınlarla dolu. O tan yıldızları ihmal edilmeyi, sönmeyi hak etmiyor.

Ruhun şad olsun Çolpan!

Nurşen Karakaş,
İstanbul, Mart 2020